Khu di tích lịch sử cấp tỉnh Đình Non xây dựng trên Núi Con Quy Tố Hảo, thuộc làng Cù Sơn, tổng Kiệt Đặc xưa (nay là KDC Thanh Trung, phường Chí Minh, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương). Đình là nơi thờ Thành hoàng Cao Sơn Quý Minh Đại vương và Đình là nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên của xã Chi Minh nay là Đảng bộ phường Chí Minh.
Nhân vật được thờ
Vào thời Hùng Duệ Vương (vua Hùng thứ 18), bấy giờ ở đạo Sơn Tây có Cao Sơn văn võ toàn tài, ứng xử lưu loát, võ nghệ tinh thông được Vua trọng dụng giao chức “Đô chỉ huy sứ tướng quân”, chức “Tả kiên thần” (bậc bề tôi bảo vệ bên trái). Cao Sơn đã lập nhiều chiến công hiển hách, có công cầm quân đánh tan giặc Thục. Từ đó, thiên hạ thái bình, quốc gia vô sự, Cao Sơn xin Vua cho trở về thực ấp ở phủ Phụng Thiên (tục gọi là Sơn Nam thượng, sau đổi là thành Thăng Long). Về thực ấp được một thời gian Cao Sơn qua đời. Nghe tin đó, Vua vô cùng thương tiếc một vị tướng tài, đức lớn liền ban nhiều vàng bạc để cử hành tang lễ đồng thời ban chiếu cho các trang, châu nơi nào xin làm tôi con của Cao Sơn được lập miếu phụng thờ và phong làm “Đại Vương”. Do có công lao to lớn với đất nước nên các triều đại về sau đều ban sắc phong, gia phong “Thượng đẳng thần”.
Để ghi nhớ công lao của vị thần đã có công hộ quốc an dân, nhiều nơi đã lập đình, đền, miếu để tôn thờ trong đó có Đình Non. Tương truyền, đình được khởi dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX).
Hàng năm, tại di tích diễn ra kỳ lễ hội vào ngày 20/10 (âm lịch) – Lễ hội Kỳ Phúc Đình Non.
Sự kiện lịch sử
Cách đây hơn 150 năm về trước, phường Chí Minh ngày nay tên gọi là Cù Sơn xã tổng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, phủ Nam Sách, trấn Hải Dương. Sau đó được đổi tên là xã Chí Minh.
Tháng 10/1946, dưới sự chỉ đạo của Huyện ủy Chí Linh, 2 xã Chí Minh và Văn An thành lập chi bộ ghép với tổng số 9 đảng viên đặt tên là Chi bộ Lạc Long. Do yêu cầu xây dựng, củng cố và phát triển Đảng, cuối năm 1946, đầu năm 1947, Huyện ủy chủ trương mỗi xã phải thành lập một chi bộ độc lập để lãnh đạo, chỉ đạo trên địa bàn của mình. Do vậy, cuộc họp lần thứ hai của chi bộ Lạc Long được triệu tập tuyên bố tách chi bộ.
Ngày 17 tháng 2 năm 1947, tại đình Non (Thanh Trung), chi bộ xã Chí Minh được thành lập với 7 đảng viên chính thức gồm: Nguyễn Văn Thập (tức Nguyễn Thành), Vũ Văn Chu, Mao Quyết Tâm (tức Mao Xuân Nay), Phạm Văn Thân, Nguyễn Văn Phúc, Vũ Văn Thềm và Hoàng Văn Lý. Hội nghị lần thứ nhất của chi bộ đã bầu ra Ban chỉ ủy gồm 3 đồng chí: Nguyễn Thành, Vũ Văn Chu và Mao Quyết Tâm (tức Mao Xuân Nay). Đồng chí Nguyễn Thành được bầu làm bí thư chi bộ đầu tiên của xã Chí Minh. Chi bộ xã Chí Minh ra đời đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của phong trào cách mạng xã Chí Minh lúc bấy giờ.
Trải qua 2 cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc, lớp lớp thanh niên Chí Minh hăng hái lên đường tham gia kháng chiến, giành nhiều chiến công hiển hách. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, lực lượng vũ trang Chí Minh đã được Đảng và Nhà Nước phong tặng danh hiệu Anh Hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đảng và Nhà nước đã trao tặng cho cán bộ Đảng viên nhân dân Chí Minh 3 huân chương: hạng 1, hạng 2, hạng 3 trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và trên 4.000 huân huy chương các loại.
Hòa bình lập lại, cán bộ và nhân dân Chí Minh ra sức thi đua lao động sản xuất và xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc biệt trong sự nghiệp đổi mới của Đảng, cán bộ Đảng viên và nhân dân Chí Minh chung sức chung lòng, ý Đảng lòng dân hòa quyện với nhau tạo lên một sức mạnh tổng hợp, đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế xã hội.
Đặc biệt đầu năm 2014, Thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ 22. Đảng ủy-HĐND-UBND-UBMTTQ phường Chí Minh quyết tâm xây dựng, tôn tạo Đình Non và xây dựng biểu tượng nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của xã Chí Minh nay là Đảng bộ phường Chí Minh.
Ngày 18/01/2015, Đảng ủy-HĐND-UBND-UBMTTQ long trọng tổ chức Lễ khánh thành Đình Non là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Đảng bộ phường Chí Minh. Đặc biệt hơn, vinh dự hơn lại có cả biểu tượng Bác Hồ với lá cờ búa liềm và dòng chữ, nơi đây 17 tháng 2 năm 1947 thành lập chi bộ đầu tiên của xã Chí Minh.
Từ đó đến nay, Đảng bộ phường Chí Minh trải qua 76 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ có 15 chi bộ với tổng số 453 đảng viên. Ban chấp hành Đảng bộ phường khóa XXIV, nhiệm kỳ 2020-2025 gồm 15 đồng chí.Trong suốt hành trình 76 năm ra đời và phát triển vẻ vang, Đảng bộ phường luôn phát huy vai trò tiên phong là lực lượng lãnh đạo nhân dân vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách xây dựng và gặt hái những thành tựu to lớn, rực rỡ.
Kiến trúc
Khu di tích lịch sử Đình Non, tọa lạc trên Núi Con Quy Tố Hảo, diện tích rộng 2.381,3 m2 hiện đã xây dựng xong 8/10 hạng mục đó là:
Đình 5 gian tiền tế - 3 gian hậu cung
Miếu thờ Thần Cao Sơn
2 cột đèn - hệ thống đèn chiếu sáng, trang trí.
Chiếu thư đá
Biểu tượng thành lập chi bộ
Nhà đốt mã
400m2 sân gạch và bậc lên xuống,
Trên 500m2 đường bê tông và lan can đường
Hạng mục còn lại làm giai đoạn 2 là:
03 gian nhà tạo soạn, bia công đức
60m2 phù điêu bằng sứ Bát Tràng
Năm 2017, Đình Non được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh. Đây là niềm tự hào của các thế hệ người dân Thanh Trung nói riêng và phường Chí Minh nói chung. Là thiết chế giáo dục truyền thống cho các thế hệ, con người Chí Minh, đặc biệt là thế hệ trẻ - mầm xanh tương lai của đất nước. Qua đó, tạo sự đoàn kết, gắn bó, tinh thần tương thân tương ái, tiếp tục giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần vào việc thúc đẩy kinh tế-xã hội, xây dựng quê hương ngày một giàu đẹp - văn minh - hiện đại.
Ngày 18/01/2015, Đảng ủy-HĐND-UBND-UBMTTQ long trọng tổ chức Lễ khánh thành Đình Non là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Đảng bộ phường Chí Minh. Đặc biệt hơn, vinh dự hơn lại có cả biểu tượng Bác Hồ với lá cờ búa liềm và dòng chữ, nơi đây 17 tháng 2 năm 1947 thành lập chi bộ đầu tiên của xã Chí Minh.
