Dâng hương tưởng niệm Đức Thánh Phi Bồng Hiệu Thiên

Sáng 2.6 (8.5 âm lịch), tại đền Hóa (thôn An Mô, xã Lê Lợi, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương) Ban Tổ chức lễ hội đền Sinh – đền Hóa thị xã Chí Linh năm 2017 tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm Đức Thánh Phi Bồng Hiệu Thiên và khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia Đền Hóa.       Theo “Văn bia Ngọc phả Thiên thần vị” tạo dựng năm Bảo Đại thứ 16 (1941) tuân theo chính bản Ngọc phả của Quốc triều lễ bộ được Nội các bộ Lại phụng soạn chính bản vào tháng Giêng năm Hồng Phúc thứ nhất (1572): Đức Thánh Phi Bồng Hiệu Thiên là một thiên tinh ở trên thiên đình, được Thiên Đế sai giáng hạ vào khối đá ở trang Chi Ngại, Yên Mô, huyện Phượng Hoàng, xứ Kinh Bắc (nay là thôn An Mô, xã Lê Lợi, thị xã Chí Linh) để cứu vớt đại hạn nhân gian. Khối đá này có dáng người mẹ trong tư thế sinh nở.
Tương truyền ngày trước trẻ chăn trâu làng Yên Mô tụ hội ở chân núi bỗng nghe có tiếng trẻ khóc, đến nơi thấy một em bé nằm ở chỗ khe nứt của tảng đá, tiếng như chuông đồng. Trẻ mục đồng lấy tay làm kiệu, lấy nón làm lọng, lấy khăn làm cờ, rước về làng.
Trên đường đi, bỗng nhiên trời nổi mưa to gió lớn, em bé ấy bay thẳng lên không, nói vọng xuống: “Ta là thần Phi Bồng hiệu Thiên Đại tướng quân giáng hạ, nay bị lộ hóa về trời”. Người địa phương lấy làm kinh dị lập đền thờ.
Chỗ khối đá sinh ra em bé được nhân dân lập đền Sinh, chỗ em bé hóa về trời lập đền Hóa. Từ đó Thánh Phi Bồng đã phù hộ cho dân trong vùng được mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Đức Thánh Phi Bồng đã nhiều lần hiển ứng ngầm giúp cho vua Lý Thái Tông dẹp quân Chiêm Thành và giúp Trần Hưng Đạo đánh thắng quân Nguyên, được nhiều triều vua phong là “Hiệu Thiên tối linh thượng đẳng thần”.
Theo bia ký, đền Sinh được xây dựng từ thời Tiền Lê, đền Hóa được xây dựng thời Lý. Năm 1994 đền Sinh, đền Hóa được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Trải qua các triều đại đền đã nhiều lần được trùng tu, tôn tạo. Tuy nhiên, đền Hóa ngày càng xuống cấp do tác động của thời tiết.
Từ tháng 10 - 2016 đến tháng 5 - 2017, Ban Quản lý di tích thị xã Chí Linh đã huy huy động xã hội hóa được gần 1 tỷ đồng để tiến hành tu bổ, tôn tạo toàn bộ Tiền bái và Trung từ đền Hóa với các hạng mục chính như: trát lại toàn bộ tường, lợp lại mái, thay những cấu kiện gỗ không bảo đảm, đắp lại linh vật trên mái, ốp gỗ và sơn thếp hoa vằn toàn bộ hậu cung... Trong quá trình xây dựng, có rất nhiều cá nhân có lòng hảo tâm đã phát tâm công đức tu bổ, tôn tạo ngôi đền.
Di tích đền Sinh - đền Hóa là một trong những địa chỉ tâm linh về tín ngưỡng thờ Mẫu lâu đời và có tiếng ở Việt Nam.
Lễ hội đền Sinh – đền Hóa 2017 được tổ chức trong 3 ngày từ 31.5 - 2.6 (tức mùng 6 - 8.5 âm lịch). Năm nay, Ban tổ chức không tổ chức lễ rước thánh nhưng đã tiến hành phục dựng lễ đón bóng Đức Thánh và làm bài bản hơn lễ ban khước Thánh. Đặc biệt, tối 31.5 (6.5 âm lịch), Ban Tổ chức lễ hội thị xã Chí Linh đã phối hợp với Viện Nghiên cứu văn hóa tổ chức Liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ năm 2017 để hầu mừng, tôn vinh, ca tụng công lao, uy linh của Đức Mẫu, Đức Thánh đã có công âm phù hộ quốc, bảo trợ cho nhân dân hạnh phúc, khang cường.